کدام کشورها بیشترین میزان سوخت های فسیلی را مصرف می‌کنند؟

مصرف سوخت های فسیلی بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، در سال ۲۰۱۸، به بالاترین حد تاریخی ۳۳٫۵ گیگاتن دی‌اکسید کربن (GtCO2) رسید که ناشی از رشد شدید جمعیت و فعالیت‌های اقتصادی بود.

اما کاهش جزئی – کمتر از ۱٪ – در سال ۲۰۱۹ وجود داشت که عمدتاً به دلیل کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای بخش برق در اقتصادهای پیشرفته و شرایط آب و هوایی ملایم‌تر در سراسر قاره‌ها بود. در این نوشتار با ده تا از کشورهایی که سهم زیادی در مصرف سوخت های فسیلی دارند آشنا می‌شوید:

۱. چین

چین به دلیل سهم ۱۰٫۱ میلیارد تنی متریک در سال ۲۰۱۸، پردرآمدترین کشور جهان است.

در همان سال، ۲۴ درصد از مصرف جهانی انرژی و ۳۴ درصد از رشد مصرف جهانی انرژی را به خود اختصاص داد که در ۱۸ سال گذشته بیشترین سهم را در آن داشته است.

چین بزرگ‌ترین مشعل زغال‌سنگ است – که در سال ۲۰۱۸ سهم ۵۸ درصدی را در ترکیب انرژی این کشور داشت – و همچنین بزرگ‌ترین بازار سوخت های فسیلی است.

اما در سپتامبر ۲۰۲۰، به تعداد فزاینده‌ای از کشورها پیوست تا جاه‌طلبی خود را برای خنثی شدن کربن قبل از سال ۲۰۶۰ اعلام کند.

رئیس‌جمهور شی جین پینگ گفت که کشورش به دنبال رسیدن به اوج انتشار گازهای گلخانه‌ای خود «قبل از سال ۲۰۳۰» است و «سیاست‌های شدیدتر» را برای پیشبرد مشارکت‌های تعیین شده ملی خود (NDCs) تعیین شده در توافق پاریس – یک پیمان بین‌المللی آب‌وهوا که هدف آن محدود کردن این افزایش است، ارائه خواهد کرد. در دمای جهانی «خیلی کمتر از» ۲ درجه سانتیگراد تا سال ۲۱۰۰.

بر اساس تحلیل اندیشکده بریتانیایی Carbon Brief، در صورتی که جاه‌طلبی چین به طور موثر اجرا شود، می‌توان از انتشار حدود ۲۱۵ میلیارد تن CO2 در ۴ دهه آینده جلوگیری کرد.

۲. ایالات‌متحده

ایالات‌متحده با ۵٫۴ میلیارد تن گاز CO2 در سال ۲۰۱۸ دومین کشور پر انتشار است.

به گفته اداره اطلاعات انرژی ایالات‌متحده، انتشار دی‌اکسید کربن حاصل از احتراق سوخت های فسیلی برای انرژی برابر با حدود ۷۵ درصد از کل انتشار گازهای گلخانه‌ای (GHG) و حدود ۹۳ درصد از کل انتشار CO2 آن در سال ۲۰۱۸ بوده است.

در حالی که تولید زغال سنگ آن طی چند سال گذشته به سرعت کاهش یافته است، افزایش گاز طبیعی و شیل ایالات‌متحده در طول دهه گذشته تضمین کرده است که سوخت های فسیلی همچنان بخش عمده انرژی کشور را تشکیل می‌دهند.

تصمیم دولت ایالات‌متحده برای حذف این کشور از توافقنامه پاریس ضربه قابل‌توجهی به تلاش‌های جهانی آب‌وهوا وارد کرد و عدم‌حمایت آشکار برای همکاری در محدود کردن اثرات تغییرات آب و هوایی را نشان داد.

۳. هند

هند به‌عنوان سومین کشور منتشرکننده بزرگ جهان، ۲٫۷ میلیارد تن سهم CO2 جهانی را در سال ۲۰۱۸ به ثبت رساند.

در حالی که این کشور یکی از پایین‌ترین سطوح انتشار سرانه در گروه G20 را دارد، هنوز هم در سال ۲۰۱۹ هفت درصد از انتشار جهانی را تشکیل می‌دهد.

زغال‌سنگ که مسئول حدود ۴۰ درصد از انتشار CO2 هند از سوخت‌ های فسیلی است، در حال حاضر ۷۲ درصد از برق خود را تولید می‌کند.

بر اساس چشم‌انداز انرژی ۲۰۱۹ شرکت BP، انتظار می‌رود سهم این ماده معدنی در مصرف انرژی اولیه کشور از ۵۶ درصد در سال ۲۰۱۷ به ۴۸ درصد در سال ۲۰۴۰ کاهش یابد.

اما هند اکنون به‌عنوان یکی از کشورهای پیشرو در زمینه فناوری‌های پاک ظاهر شده است و به نظر می‌رسد تا پایان سال ۲۰۲۰ از مرز صد گیگاوات (GW) عبور کند – با برنامه‌هایی برای رسیدن به ۲۷۵ گیگاوات تا سال ۲۰۲۷ و ۴۰۰ گیگاوات تا سال ۲۰۳۰.

۴. روسیه

روسیه با ۱٫۷ میلیارد تن CO2 در سال ۲۰۱۸ در رتبه چهارم فهرست کشورهای پر انتشار قرار دارد.

این کشور بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت خام در جهان است و بالاتر از ایران و قطر دارای بالاترین ذخایر ثابت‌شده گاز طبیعی در جهان است.

این کشور در سال ۲۰۱۹ دارای 38 تریلیون مترمکعب سوخت های فسیلی بود که چهار تریلیون مترمکعب بیشتر از ۱۰ سال قبل است.

در سال ۲۰۱۶، سوخت های فسیلی ۸۷ درصد از ترکیب انرژی روسیه را تشکیل می‌داد و انرژی‌های هسته‌ای و انرژی‌های تجدید پذیر باقی مانده را تشکیل می‌دادند.

۵. ژاپن

ژاپن با انتشار ۱٫۲ میلیارد تن دی‌اکسید کربن در سال ۲۰۱۸، پنجمین کشور تولیدکننده گاز است.

ترکیب انرژی کشور به شدت به سوخت های فسیلی متکی است، زیرا زغال‌سنگ، گاز و نفت در حال حاضر منابع غالب برق هستند.

در اکتبر ۲۰۲۰، ژاپن متعهد شد که تا سال ۲۰۵۰ به انتشار خالص صفر برسد که به یک تغییر استراتژیک بزرگ از زغال‌سنگ در تولید انرژی داخلی خود نیاز دارد.

«طرح انرژی پایه» از قبل موجود آن – که در سال ۲۰۱۸ تنظیم‌شده و قرار است در سال ۲۰۲۱ بازنگری شود – ۲۲٪ تا ۲۴٪ از انرژی خود را از انرژی‌های تجدید پذیر تا سال ۲۰۳۰ تامین می‌کند، به همراه ۲۰٪ تا ۲۲٪ از انرژی هسته‌ای و ۵۶٪ از انرژی هسته‌ای.

۶. کانادا

در دنیایی که در حال تغییر به سمت انرژی‌های پاک است، اگر این یارانه‌ها تغییر نکنند، کانادا می‌تواند عقب بماند. یارانه سوخت های فسیلی همچنین در برابر سایر اقدامات تغییر آب‌وهوا عمل می‌کند و عاملی برای آلودگی است که ما در تلاش برای جلوگیری از آن هستیم.

کانادا ۱۱ سال پیش متعهد به حذف تدریجی یارانه‌های سوخت های فسیلی ناکارآمد شد – اما حتی پس از گذشت بیش از یک دهه، هنوز یارانه‌های زیادی برای تولید سوخت‌های فسیلی صرف می‌شود. با هزینه‌های حاصل از COVID-19، از بهار ۲۰۲۰، یارانه سوخت‌های فسیلی افزایش یافته است.

مالیات‌ها و یارانه‌ها موضوع پیچیده‌ای هستند، بنابراین ما این صفحه وب را برای توضیح یارانه‌های فدرال و استانی در کانادا ایجاد کردیم. ما اصطلاحات را کوتاه می‌کنیم، بنابراین می‌توانید بفهمید واقعاً چه اتفاقی می‌افتد، درباره آن بحث کنید و راه‌حل‌هایی برای کانادایی‌ها و اقتصاد کانادا پیشنهاد کنید.

یک پیش‌بینی جدید می‌گوید که کانادا در مسیر کاهش چشمگیر مصرف سوخت های فسیلی تا سال ۲۰۵۰ قرار دارد، حتی باوجود افزایش تقاضای برق و ادامه تقاضا برای نفت خام.

۷. آلمان

آلمان ششمین مصرف‌کننده بزرگ انرژی در جهان و بزرگ‌ترین بازار ملی برق در اروپا است. این کشور پنجمین مصرف‌کننده بزرگ نفت در جهان است. مصرف نفت ۳۴٫۳ درصد از کل مصرف انرژی در سال ۲۰۱۸ را به خود اختصاص داده است و ۲۳٫۷ درصد از انرژی مصرفی آلمان از گاز حاصل شده است.

آلمان بیش از نیمی از انرژی خود را وارد می‌کند. این کشور تا حد زیادی نفت خود را از روسیه، نروژ و بریتانیا وارد می‌کند. آلمان همچنین بزرگ‌ترین واردکننده گاز طبیعی در جهان است. بیشترین واردات گاز از هلند، نروژ و روسیه از طریق نورد استریم انجام می‌شود.

در سال ۲۰۱۶، آلمان ۴۹٫۸ میلیارد مترمکعب (میلیارد مترمکعب) گاز از گازپروم وارد کرد. یک پایانه در Emden برای گاز نروژ در سال ۲۰۱۶ افتتاح شد.

آلمان به دلیل ذخایر غنی زغال‌سنگ، سنت طولانی در استفاده از زغال‌سنگ دارد. این کشور چهارمین مصرف‌کننده بزرگ زغال‌سنگ در جهان است. استخراج داخلی زغال‌سنگ تقریباً به طور کامل متوقف شده است. این به این دلیل است که استخراج زغال‌سنگ آلمان بسیار گران‌تر از واردات زغال‌سنگ از چین یا استرالیا است.

۸. ایران

محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی، روز ۲۷ آبان ۱۴۰۰ در همایش سراسری مدیران کمیته امداد امام خمینی، گفت: «با احتساب مجموع سوخت های فسیلی، روزانه بیش از ۵ میلیون بشکه نفت مصرف داخلی داریم.»

او در این همایش با انتقاد از مصرف بالای انرژی در کشور گفت: «کمبود پول و امکانات نداریم و با احتساب مجموع تمام سوخت های فسیلی و تبدیل آن به بشکه نفت، روزانه بیش از ۵ میلیون بشکه نفت مصرف داخلی داریم، شما به سایر کشورها نگاه کنید؛ چه کشوری این‌گونه مصرف می‌کند؟»

آخرین ترازنامه انرژی موجود مربوط به سال ۱۳۹۷ است که در تاریخ ۳۰ آذر ۱۳۹۹ منتشر شده است.

در جدول شماره ۹-۱ صفحه ۹۴ این ترازنامه، معادل نفتی (میلیون بشکه معادل نفت خام) عرضه کل و همین طور مصرف نهایی انواع انرژی کشور در سال ۱۳۹۷ منتشر شده‌ است.

طبق این آمار با احتساب تولید، واردات، صادرات، کاهش ذخایر و محاسبه سوخت‌های بین‌المللی میزان عرضه کل منابع سوخت های فسیلی (نفت خام و فرآورده‌های نفتی، گاز طبیعی، زغال‌سنگ و محصولات زغال‌سنگ) ۱۸۹۱ میلیون بشکه معادل نفت خام بوده است. اگر این رقم را بر ۳۶۵ روز سال تقسیم کنیم متوسط عرضه روزانه انرژی فسیلی در ایران ۵/۱۸ میلیون بشکه معادل نفت خام بوده است.

۹. برزیل

برزیل کشوری است که بالاترین تولید انرژی از انرژی‌های تجدید پذیر را در جهان دارد (۳۹٫۴%)، در مقایسه با میانگین کمتر از ۲۰٪ برای بقیه جهان. این کشور سیاست تنوع‌بخشی به عرضه و تولید انرژی را اتخاذ کرده است و در سال ۲۰۱۴ به هفتمین کشور جهان از نظر سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدید پذیر تبدیل‌شده است. بر اساس برنامه محیط‌زیست سازمان ملل متحد (UNEP)، برزیل ۷٫۶ میلیارد دلار در انرژی پاک سرمایه‌گذاری کرده است. افزایش ۹۳ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۳.

اتانول نیشکر – یک سوخت جایگزین مشتق شده از شکر – دومین منبع انرژی در کشور برزیل است (۱۵٫۷٪) که قبل از آن فقط نفت قرار می‌گیرد. برق آبی دومین منبع انرژی تجدید پذیر (۱۱٫۵٪) و پس از آن زغال‌سنگ (۸٫۱٪) است. مصرف انرژی از نیشکر و مشتقات آن 42 میلیون تن است که این در مقایسه با 45 میلیون انرژی برق آبی قرار دارد.

۱۰. کره جنوبی

کل مصرف انرژی با ۳٫۸ درصد کاهش در سال ۲۰۲۰ به ۲۸۳ تن نفت رسید، پس از یک دوره مصرف پایدار طی سال‌های ۲۰۱۶-۲۰۱۹.

نفت ۳۵ درصد انرژی مورد نیاز را پوشش می‌دهد، زغال‌سنگ ۲۵ درصد، گاز ۱۷ درصد، برق اولیه ۱۶ درصد که ۱۵ درصد هسته‌ای، ۱ درصد انرژی آبی، بادی و خورشیدی و ۷ درصد زیست توده را پوشش می‌دهد. از سال ۲۰۱۰، سهم زغال‌سنگ ۴ واحد کاهش یافته است، در حالی که سهم زیست توده ۳ واحد افزایش یافته است.

کره برای تامین کل تقاضای نفت خود به واردات وابسته است. به لطف افزایش ظرفیت‌های پالایشی، کره از سال ۱۹۹۷ صادرکننده خالص فرآورده‌های نفتی بوده است. در سال ۲۰۲۰، صادرات خالص فرآورده‌های نفتی حدود ۲۲ میلیون تن (۲۱- درصد) و خالص واردات نفت خام ۱۳۳ میلیون تن (۸٫۵- درصد) بود.

کره برای بیشتر واردات نفت خام خود به خاورمیانه وابسته است، اما هدفش تنوع بیشتر در عرضه واردات است.

ظرفیت پالایش بین سال‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۱۵ تقریباً چهار برابر شد و از آن زمان تاکنون ثابت مانده است (۳ بشکه در روز در اواسط سال ۲۰۲۱).