بیش از صد بنای تاریخی در اصفهان فهرست شدند که بسیاری از آن ها بیش از هزار سال عمر دارند. با کهن‌ترین بناهای اصفهان آشنا می‌شویم.
کتابخانه سارویه
در کرانه شمالی زاینده‌رود در کنار پل شهرستان تپه‌ای خاکی به چشم می‌خورد که باید آن را مظلوم‌ترین بنای تاریخی ایران دانست. کتابخانه‌ی سارویه (کهن دژ یا تپه اشرف) در قرن پنج و یا ششم قبل از میلاد، در آغاز سلطنت هخامنشیان بنا شده بود. این بنا نشانی است از اهمیت اصفهان در قرون پیش از میلاد مسیح. در دوره پایان صفوی قلعه‌ای بر روی این مجموعه اضافه شد که اشرف افغان در آن سکونت داشت.
آتشگاه مهربین
در مرکز شهر اصفهان و در خیابان آتشگاه بنایی تاریخی وجود دارد که می‌توان آن را قدیمی‌ترین بنای سالم در شهر اصفهان دانست. این آتشکده در اواخر دوران ساسانی ساخته شده است. برای محل قرارگیری آتشکده تمهیدات خاصی اندیشیده شده بود. به عنوان مثال قرار گرفتن مجموعه بر روی تپه سبب می‌شد که این زیارتگاه از همه جای شهر دیده شود. جنس ساختمان از خشت است که آن را با لایه‌هایی از نی تقویت کرده‌اند.
خانقاه علی بن سهل
ابن سهل یکی از مشهورترین عرفای اصفهانی است که سهروردی خود را منصوب به او می‌داند و به این موضوع افتخار می‌کند. ابن سهل از جمله عرفایی بود که در قرن هشتم با ابن بطوطه، جهان‌گردی مغربی دیدار کرد. این جهانگرد برای مدت دو هفته در نزد پیر اصفهان ماند. آرامگاه او در واقع همان خانقاهی است که ابن بطوطه در آن اقامت کرده بود. این بنا نیز از کهن‌ترین بناهای اصفهان است.
پل شهرستان
اصفهان به خاطر پل‌های زیبا و تاریخی‌اش شهرت دارد. شاید سی و سه پل و پل خواجو را بتوان از مشهورترین پل‌های ایران دانست. اما پلی که در سفر به اصفهان معمولاً در نظر گرفته نمی‌شود، قدیمی‌ترین پل اصفهان یعنی پل شهرستان است. بنای اولیه پل در زمان ساسانیان گذاشته شد که امروزه ردی از آن پل باقی نمانده است.
مسجد هفتشویه
از جمله دیگر بناهای هزار ساله اصفهان می‌توان به مسجد هفتشویه اشاره کرد. این مسجد با خشت خام و آجر ساخته شده بود و تزئیناتی مانند گچ‌بری داشت. مسجد هفتشویه نیز مانند دیگر بناهای کهن اصفهان، تخریب‌ها و آسیب‌های زیادی را به خود دیده است. اما مشکل اصلی هفشویه ناشناخته ماندن است. کمتر گردشگری در میان بازدید از بناهای صفوی اصفهان به سمت هفتشویه جلب می‌شود.
این مطالب را از دست ندهید
مسجد جامع اصفهان
شاید مشهورترین بنایی که در اینجا از آن یاد می‌کنیم، مسجد جامع اصفهان باشد. مسجد جامع اصفهان لایه‌های تاریخی مختلفی را شامل می‌شود و صفوی دانستن آن درست نیست. در محل امروزی مسجد در زمان ساسانیان آتشکده‌ای بسیار باشکوه قرار داشت که پایه ستون‌های آن با تزئینات ساسانی کشف شده است. اما در حدود هزار و دویست سال پیش مسجد بنا گذاشته شد.
