شهر گم شده شهرهایی هستند ک در اثر بالایای طبیعی یا در اثر جنگاوری‌ها و غارت شدن‌های بسیار از سکنه خالی‌شده و رفته‌رفته از بین رفته‌اند. بعضی از آنان پس از گذشت سال‌ها به صورت اتفاقاتی دوباره کشف شدند و به حیات خود ادامه دادند و در بعضی موارد نیز تنها به علت اهمیت تاریخی که دارند از ارزش بالایی برخوردارند. در این نوشتار با ده شهر گم شده بیشتر آشنا می‌شوید:
۱. شهر گم شده پِترا
پترا که در افسانه‌های کهن آن را شهر رزهای قرمز با قدمتی به بلندای تاریخ لقب داده‌اند، پایتخت باستانی امپراتوری ناباتای بود. این شهر وسیع و منحصر به فرد قرن‌ها پیش توسط ناباتای‌ها در کناره تنگه وادی موسی در جنوب اردن شکل گرفت و آن‌ها این شهر را به نقطه اتصال مهمی برای تجارت ابریشم و ادویه تبدیل کردند.
نقطه‌ای که چین، هند و جنوب عربستان را به مصر، یونان و روم متصل می‌کرد؛ اما پس از آنکه سیستم تأمین آب شهر بر اثر زلزله ویران شد، این شهر در قرن ششم میلادی کاملا خالی از سکنه شده بود. پس از جنگ‌های صلیبی نیز پترا در دنیای غرب به فراموشی سپرده شده بود تا اینکه در سال ۱۸۱۲ توسط یک جهانگرد سوئیسی به نام یوهان لودویگ برکهارت دوباره کشف شد.
پترا در دویست و شصت و دو کیلومتری جنوب شهر امان و در کنار جبل‌المذبح واقع‌شده است. کوه‌هایی که پترا را دربر گرفته‌اند کوه‌های کناره شرقی دره عربه هستند که از بحرالميت تا خلیج عقبه ادامه دارند.
۲. شهر گم شده تیکال
تیکال نام یکی از شهرهای مشهور و پررونق مایاهای باستان بوده است که هم‌اکنون در خاک کشور گواتمالا قرار دارد. شهر تیکال در پایان دوره کلاسیک مایاها حدود یکصدهزار تن سکنه داشته است. بناهای فراوانی از تمدن مایاها در این شهر وجود دارد که باعث شده صنعت توریسم در کشور گواتمالا از این طریق فعال شود. پارک ملی تیکال از سال هزار و نهصد و هفتاد و نه به ثبت جهانی یونسکو رسید.
تاریخ تیکال به سال‌های ۲۰۰ تا ۹۰۰ پس از میلاد باز می‌گردد. در این سال‌ها تیکال بزرگ‌ترین شهر مایان‌ها با جمعیتی بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار نفر بود. به محض آنکه جمعیت در این شهر به اوج خود رسید، جنگل‌های نواحی اطراف شهر روبه‌زوال گذاشته و جمعیت نیز شروع به کاهش کرد.
این مطالب را از دست ندهید
در نتیجه این شهر بیشتر جمعیت خود را بین سال‌های ۸۳۰ تا ۹۵۰ ازدست‌داده و قدرت مرکزی نیز به‌سرعت از بین رفت. بعد از سال ۹۵۰ نیز شهر به منطقه‌ای بیابانی تبدیل شده بود و جمعیت کوچکی در میان ویرانه‌ها زندگی می‌کردند. این جمعیت اندک نیز در قرن‌های دهم و یازدهم شهر را ترک کردند و پس از آن گواتمالایی‌ها تا هزاران سال بعد به ساکنان این شهر تبدیل شدند.
۳. شهر گم شده آنگکور
آنگکور یک شهر معبدی عظیم در کامبوج است که بقایای باشکوه پایتخت‌های چندین امپراتوری خِمِر را از قرن نهم تا پانزدهم پس از میلاد در دل خود جای داده است. این بقایا شامل معبد مشهور وات (بزرگ‌ترین بنای مذهبی جهان) و نیز معبد بایون با نمای سنگی عظیم آن می‌شود.
آنگکور در طول تاریخ طولانی خود، تغییرات مذهبی زیادی را پشت سر گذاشته است و چندین بار بین هندویسم و بودیسم در رفت‌وآمد بوده است. در نهایت پایان دوره آنگکوریایی را به سال ۱۴۳۱ میلادی منتسب می‌کنند؛ در این سال شهر توسط مهاجمان آیوتهایا Ayutthaya غارت شده و تمدن آن نیز روبه‌زوال گذاشت. تنها چیزی که از این شهر باقی مانده نیز همان معبد آنگکور است که زیارتگاه بوداییان بوده است.
در سال هزار و هشتصد و پنجاه (میلادی) یک مأمور فرانسوی به‌قصد میانبر هنگام سفر به این منطقه راه خود را از میان جنگل متراکم و گرمسیری کامبوج کوتاه کرد. او در کمال حیرت با ویرانه‌های یک شهر باشکوه روبرو شد؛ طولی نکشید که باستان شناسان برای جستجو و بازسازی این شهر که به شهر معبدها مشهور است از راه رسیدند. بیش از صد معبد در طول بیش از چهار قرن در این جنگل از بین رفته است.
۴. شهر گم شده ماچوپیچو
ماچوپیچو را یکی از مشهورترین شهرهای گمشده جهان می‌دانند؛ شهری که دوباره در سال ۱۹۱۱ توسط یک مورخ اهل هاوایی به نام هیرام کشف شد. ماچوپیچو در حقیقت برای قرن‌ها بر فراز دره‌ای به نام اوروبامبا پنهان شده بود. شاید جالب باشد بدانید که شهر گم شده تمدن اینکاها از پایین قابل رؤیت بوده و به صورت کامل با زمین‌های کشاورزی و چشمه‌های طبیعی احاطه شده است.
ماچوپیچو اگرچه در پرو شهری شناخته شده است تا زمان کشف مجدد آن در سال ۱۹۱۱ در دنیای بیرون کاملا ناشناخته بود.
ماچو پیچو در ۷۰ کیلومتری شمال غربی کوسکو، در بالاترین نقطهٔ کوه ماچو پیچو، ۲٬۳۵۰ متر بالاتر از سطح دریا واقع شده است. این اثر از مهم‌ترین آثار باستانشناسی در آمریکای جنوبی و پربیننده‌ترین جاذبهٔ گردشگری کشور پرو است.
توریست‌های ماچو پیچو همه ساله در حال افزایش هست و در سال ۲۰۰۳ میلادی برابر ۴۰۰٬۰۰۰ نفر بوده است. به این منظور، اعتراض‌های شدیدی برای ساختن پل جدید در این سایت صورت گرفته است و یونسکو این سایت را در لیست آثار در معرض خطر قرار داده است.
۵. شهر گم شده پُمپی
در اوت سال ۷۹ پس از میلاد آتش‌فشان وزوو فوران کرده، شهر پمپی را با خا ک و خاکستر پوشاند و آن را در مرگ فرو برد. همه چیز در شهر از ظرف‌ها و میزها تا نقاشی‌ها و حتی آدم‌ها در زمان متوقف شدند. در حقیقت پمپی تمام جمعیت خود را از دست داد و در نهایت حتی نام و مکان آن نیز به فراموشی سپرده شد.
سرانجام نیز شهر در نتیجه حفاری‌های قرن هجدهم میلادی دوباره کشف شد و مورخان توانستند به اطلاعاتی پرامون سبک زندگی مردم در دو هزار سال پیش دست یابند.
شهر پمپی ایتالیا معروف به «شهر سوخته» یکی از دیدنی‌های شگفت‌انگیز کشور ایتالیا است. پمپی شهری بود که به گفته باستان شناسان در قرن ۶ و ۷ پیش از میلاد در نزدیکی ناپل امروزی در جنوب ایتالیا، توسط «اوسک‌ها» بنا نهاده شد و در قرن ۴ پیش از میلاد با شکست اوسک‌ها جزء قلمرو رومی‌ها شد.
۶. شهر گم شده تیواناکو
تیواناکو که در نزدیکی ساحل جنوب شرقی دریاچه تیتیکاکا در بولیوی قرار گرفته، یکی از مهم‌ترین پیشگامان امپراتوری اینکا به شمار می‌رود. این شهر در طول سال‌های ۳۰۰ پیش از میلاد تا ۳۰۰ پس از میلاد، مرکزی علمی و فلسفی برای بسیاری از مردم بود.
جمعیت آن نیز در قرن‌های هفتم و نهم میلادی به‌تدریج گسترش پیدا کرده و به یک قدرت منطقه‌ای مهم در آند جنوبی تبدیل شد. به طوری که جمعیتی نزدیک به ۱۵ تا ۳۰ هزار نفر در آن زندگی می‌کردند. بعد از سال ۱۰۰۰ پس از میلاد و یک تغییر ناگهانی در آب و هوا، تیواناکو به تدریج تمام قدرت خود را از دست داده و متروکه شد.
تیاهواناکو پراهمیتی از دید باستانشناسی در باختر بولیوی کنونی است و وابسته به تمدن پیش از کشف آمریکا به دست اروپاییان است. این شهر بخش مهمی از تمدن اینکا بوده است. این شهر حدود پانصد سال مرکزی اداری-آیینی بوده است. ویرانه‌های این شهر در نزدیکی کرانه جنوب خاوری دریاچه تیتیکاکا در ۷۲ کیلومتری باختر لاپاز جای داده شده است.
۷. شهر گم شده پالنکه
پالنکه در مکزیک واقع شده و بسیار کوچک‌تر از دیگر شهر گم شده مایان هاست؛ اما این شهر برخی از بهترین نمونه‌های معماری و مجسمه‌های ساخته شده توسط این تمدن باستانی را در خود جای داده و بیشتر بناهای آن نیز بین سال‌های ۶۰۰ تا ۸۰۰ پس از میلاد ساخته شده‌اند. به نظر می‌رسد که پالنکو در قرن هشتم میلادی رو به زوال گذاشته و تنها جمعیت کشاورز اندکی برای قرن‌ها در آن سکونت داشتند. به تدریج همین جمعیت اندک نیز آن را رها کرده و شهر پوشیده از جنگل شد.
بنای شهر پالنکه به قرن هفتم میلادی بازمی‌گردد با این‌حال پس از دوره‌های درخشانی ناگهان مانند سایر شهرهای مایا به دلیل نامعلومی متروکه شد. ساکنان این شهر به نواحی مرتفع و کوهستانی پناه بردند و زمانی که اسپانیایی‌ها به آن سرزمین رسیدند عملاً با یک شهر باشکوه ولی خالی از سکنه روبرو شدند. مهم‌ترین و سرشناس‌ترین حاکم پالنکه در طول تاریخ کینیچ جاناب پاکال شاه پرآوازه مایا بوده است.
۸. شهر گم شده آنی
آنی که در مسیر جاده اصلی شرق به غرب و حرکت کاروان‌های تجاری قرار داشت، نخستین بار در قرن پنجم پس از میلاد به شهرت رسید. در همین سال بود که شهر رونق یافته و آماده پایتختی ارمنستان در قرن دهم میلادی شده بود. بسیاری از کلیساهای ساخته شده در این دوره در حقیقت در زمره بهترین نمونه‌های معماری عصر قرون وسطی قرار گرفته و شهر به «شهر ۱۰۰۱ کلیسا» مشهور شد.
این را هم باید افزود که آنی تا زمان اوج خود جمعیتی بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار نفر داشت و تا زمان حمله مغول‌ها در قرن سیزدهم میلادی، شهر مهم ارمنستان بود. درنهایت در سال ۱۳۱۹ میلادی زلزله ای ویرانگر آن را تخریب کرده و شهر برای همیشه متروکه شد. بقایای آنی در ترکیه کنونی قرار گرفته است.
شهر آنی در ناحیهٔ شیراک، واقع در استان آرارات، در سمت چپ رود آخوریان، بنا شده است. محدودهٔ جغرافیایی این شهر را رودخانه‌ها، دره‌ها و کوه‌ها احاطه کرده و شکلی مثلث گونه به آن بخشیده‌اند.
۹. شهر گم شده تیسفون
تیسفون در قرن ششم میلادی یکی از بزرگ‌ترین شهرهای جهان و تمدن باستانی میان‌رودان به شمار می‌رفت. این شهر به خاطر اهمیت خود همواره یک هدف نظامی اصلی برای امپراتوری روم بود و به همین دلیل بود که پنج بار توسط رومی‌ها و بیزانسی‌ها اشغال شد.
تیسفون در دوره سلطه مسلمانان بر ایران در سال ۶۳۷ میلادی به دست مسلمانان افتاد. پس از تأسیس پایتخت عباسیان در بغداد بود که شهر به سرعت رو به زوال گذاشته و متروکه شد.
ین شهر در دوران اشکانیان به عنوان پایتخت غربی ایران در منطقهٔ میان‌رودان ساخته شد و در دوران ساسانی ارزش خود را به عنوان مرکز نیروی سیاسی و اقتصادی نگهداشت. پس از حمله اعراب به ایران، شهر تیسفون به تاراج رفت و رفته‌رفته متروکه گشت. در اصل شهر تیسفون دارای هفت شهر در خود بود. شهرها عبارت بودند از: ۱. تیسفون ۲. اسپانبر ۳. وه اندیو خسرو ۴. سلوکیه یا ویه اردشیر ۵. درزنیدان ۶. ساباط یا بلاش آباد ۷. ماحوزا
تیسفون که در عراق امروزی واقع شده، تنها بقایایی از خود به جای گذاشته که طاق کسری مهم‌ترین آن‌هاست.
۱۰. شهر گم شده پالمیرا
پالمیرا یا شهر درختان نخل برای قرن‌ها شهری مهم و ثروتمند بود که در مسیر کاروان‌های تجاری قرار گرفته و ایران را به بنادر مدیترانه‌ای سوریه متصل می‌کرد. زوال تجارت پالمیرا در سال ۲۱۲ آغاز شد؛ وقتی که ساسانیان بر دهانه دجله و فرات مسلط شدند. سرانجام نیز امپراتور دیولکتیان دیواری بنا کرده و شهر را گسترش داد تا آن را از تهدیدهای ساسانیان مصون بدارد. در این میان پاامیرا در سال ۶۳۴ نیز توسط عرب‌ها فتح شد و سرانجام در زمان حکمرانی عثمانی‌ها جز یک دهکده کوچک چیزی از آن باقی نمانده بود. مکان پالمیرا در قرن هفدهم میلادی توسط جهانگردان غربی کشف شد.
این شهر باستانی که به «مروارید صحرا» معروف است یکی از مهم‌ترین ویرانه‌های تاریخی جهان و یکی از آثار ثبت شدهٔ سوریه است که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد. قدمت بخش اعظم ویرانه‌های پالمیرا به سده‌های یکم و دوم میلادی بازمی‌گردد.
